Ողջույն։ Այսօր ես կպատմեմ իմ ճամփորդության մասին։ Գնացել էինք Կոմիտաս վարդապետի թանգարան։ Մենք այնտեղ տեսանք նրա ձեռագիրը և գրիչը, դաշնամուրը և նոթատետրը։ Տեսանք նաև Կոմիտասի նկարները, որոնք նկարել էր Մարտիրոս Սարյանը։ Այսօր ես հրաշալի օր ունեցա։

1. Թվերի միջև տեղադրի՛ր գործողությունների նշաններ և փակագծեր այնպես, որ ստացվեն ճիշտ հավասարություններ.

Ա) 2 x 7 –  7 –  7  = 0

Բ) 2    7    7   7 =  4

Գ)  2  +  7  x  7 : 7 =   9

Մտածենք միասին.

2.«Ես»  միևնույն թվանշաններով կազմված այնպիսի եռանիշ թիվ եմ, որ «իմ » թվանշանների գումարը կազմում է 21:

7+7+7 = 21

3.«Ես » գտնվում եմ 20 և 30 թվերի միջև: Եթե գումարես «իմ » թվանշանները, կստանաս 10:

2+8 = 10

4«Ես» 15 և 25 թվերի միջև ընկած «զույգ թիվ եմ»: Այդ միջակայքում «ինձանից » փոքր միայն մեկ զույգ թիվ կա:

18

5.«Ես » այն ամենափոքր թիվն եմ, որ «բաժանվում եմ» և՛ 2-ի. և՛ 3-ի, և՛ 5-ի:

15

6. «Ես» մեծ եմ 31-ից և փոքր եմ 42-ից, և «ինձ» կարելի է բաժանել 7-ի:

  35

7 Միևնույն շարքում կողք-կողքի շարված են 1-ից մինչև 50 բոլոր թվերը: Այդ շարքում 3 թվանշանը քանի՞ անգամ կհայտնվի:

3, 13, 23, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 43          Պատ․՝ 15 հատ 3։

8. Օգտվելով 4, 0 և 7 թվանշաններից՝ դրանցով կազմել

Ա) ամենափոքր եռանիշ թիվը 407

Բ) ամենամեծ եռանիշ թիվը 704

Հայ ժողովրդական հեքիաթ

Մի անգամ մի մարդ հյուր է գնում ընկերոջ տուն։ Ուտում է, խմում, իրիկնադեմին վեր է կենում, որ գնա տուն։ Մեկ էլ նայում է տեսնում՝ երկինքը տրաքեց, ու մի անձրև սկսեց, ոնց որ ջրհեղեղ։

Պահո՜, էս ի՞նչ փորձանք էր, ո՞նց  եմ տուն գնալու,- ասում է էս հյուրը։

Տանտերը տեսնում է, որ էլ ճար չկա, ասում է․

Լավ, ա՛յ ընկեր, էս անձրևին ո՞նց ես գնալու տուն, գիշերը մեր տանը մնա, էլ ո՞ր օրվա ընկերն ենք։

Վերջը հյուրը համաձայնում է։

Տանտերն ու կինը գործով են ընկնում։ Մեկ էլ նայում են տեսնում՝ հյուրը չկա։

Քիչ ժամանակ անց մեկ էլ հյուրը թրջված, ջուր դարձած, ներս մտավ։

– Ա՜յ մարդ, տունդ շինվի, էս անձրևին ո՞ւր էիր գնացել։

– Գնացի՝ տնեցիներին ասեմ, որ անձրևի պատճառով գիշերը ձեր տանն եմ մնալու։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Փորձի՛ր բացատրել արտահայտությունները.

Երկինքը տրաքեց – ամպերը անձրև տեղացին

ճար չկա – այլ տարբերակ չկա

գործով են ընկնում – զբաղված էին

ջուր դարձած  – թրջված

• Նշի՛ր այն նախադասությունը, որով կարող ես ապացուցել հյուրի շաշ լինելը:

-Գնացի՝ տնեցիներին ասեմ, որ անձրևի պատճառով գիշերը ձեր տանն եմ մնալու։

• Առած-ասացվածքները խառնվել են: Միացրո՛ւ համապատասխան հատվածները:

Ով աշխատի, իր խելքից է: Ով աշխատի, նա կուտի։

Ստի ոտը իրեն կանի: Ստի ոտը, կարճ է։

Գդակը` մեծ, նա կուտի: Գդակը՝ մեծ, տակը՝ դատարկ։

Ով ինչ անի, կարճ է: Ով ինչ անի, իրեն կանի։

Ինչ լինի մարդուն` տակը` դատարկ: Ինչ լինի մարդունէ իր խելկից է։

• Նշված բառերով բարդ բառեր կազմի՛ր: Օրինակ՝ տուն – առանձնատուն

Հյուր – հյուրատուն, հյուրասեր

Ջուր – ջրափոս, ջրհորդան

Ընկեր – ընկերասեր, դասընկեր

1.Հաշվի՛ր:

5 մ + 30 սմ = 530սմ

7 մ 50 սմ + 1 մ 50 սմ = 900սմ

8 մ 20 սմ + 90 սմ = 910սմ

6 մ 80 սմ + 2 մ 30 սմ = 910սմ

6 մ – 90 սմ = 510սմ

8 մ – 3 մ 60 սմ = 440սմ

4 մ 20 սմ – 70 սմ = 350սմ

5 մ  10 սմ – 3 մ 50 սմ = 160սմ

2 սմ – 6 մմ = 14մմ

3 սմ – 1 սմ 2 մմ = 18մմ

9 սմ 4 մմ – 3 սմ 2 մմ = 62մմ

10 սմ 2 մմ – 6 սմ 5 մմ = 37մմ

8 սմ 4 մմ – 3 սմ 9 մմ = 45մմ

2.Հաշվի՛ր ըստ օրինակի.

	6	5	4
–	1	2	5
	5	2	9

	3	7	8
–	1	2	9
	2	4	9

	4	8	4
–	1	5	8
	3	2	6

	2	5	4
–		7	3
	1	8	1

	5	6	2
–	1	9	1
	3	7	1

	5	4	2
–	1	5	6
	3	8	6

3.Լրացրո՛ւ պակասող թիվը:

Արտադրիչ	4	3	9	6	3	8	9	4	7
Արտադրիչ	6	8	5	8	9	8	6	5	8
Արտադրյալ	24	24	45	48	27	64	54	20	56

Բաժանելի	63	72	45	48	32	90	27	56	48
Բաժանարար	9	9	5	6	8	9	9	8	8
Քանորդ	7	8	9	8	4	10	3	7	6

4.Պատմի՛ր  718 թվի մասին

1. Թիվը գրի՛ր տառերով:  յոթ հարյուր տասնութ
2. 718-ն ունի  7 հարյուրյակ  1 տասնյակ  8  միավոր
3. Հարևան թվերն են՝ 717, 719
4. Հաջորդող թիվն է՝ 719
5. Նախորդող թիվն է՝ 717
6. Մեծացրո՛ւ  5-ով: 723
7. Մեծացրո՛ւ 31-ով: 749
8. Մեծացրո՛ւ 131-ով: 849
9. Փոքրացրո՛ւ 20-ով: 698
10. Փոքրացրո՛ւ 31-ով: 687
11. Փոքրացրո՛ւ 501-ով: 217
12. Կլորացրո՛ւ մինչև մոտակա տասնյակը: 718 + 2 = 720
13. Կլորացրո՛ւ մինչև մոտակա հարյուրյակը: 718 – 18 = 700
14. 718-ի թվանշաններով կազմի՛ր եռանիշ թվեր: 781, 187, 817, 178, 871
15. Կազմածդ թվերը դասավորի՛ր նվազման կարգով: 871, 817, 781, 187, 178
16. Այդ թվերից կանաչով նշի՛ր կենտ թվերը: 1, 3, 5, 7, 9

5.Լուծի՛ր խնդիրրերը:

ա) Մայրիկը գնեց 3 կգ կաղամբ, որի 1 կգ-ն արժե 200 դրամ, և 3 կգ գազար, որի 1 կգ-ն արժե 100 դրամ: Նա վաճառողին տվեց մեկ 1000 դրամանոց թղթադրամ: Որքա՞ն դրամ պետք է վերադարձնի վաճառողը նրան:

Լուծում

1. 3 x 200 = 600     2. 3 x 100 = 300     3. 600 + 300 = 900    4. 1000 – 900 = 100

Պատասխան 100 դրամ:

բ)Արփին գնեց 2 լիտր կաթ, որի 1 լիտրն արժե 250 դրամ և 5  ձու, որի 1 հատն արժե 50 դրամ: Նա վաճառողին տվեց 1000  դրամանոց  թղթադրամ:

Որքա՞ն դրամ պետք է վերադարձնի վաճառողը նրան:

Լուծում

1. 2 x 250 = 500      2. 5 x 50 = 250      3. 500 + 250 = 750       4. 1000 – 750 = 250

Պատասխան 250 դրամ։

Աթաբեկ Խնկոյան

Մի անգամ
Առյուծ արքան
Մռնչում էր կողի ցավից.
Գազանները ամեն կողմից
Եկան հիվանդ արքային տեսնելու,
Բայց մեջներին չկար աղվեսը:

Էնտեղ մեկն էլ մի պառավ գել
Ասավ. – Արքա, ախր ի՞նչ կա,
Որ աղվեսը`հաճուճ-մաճուճ
Թիզ ու կեսը, քեզ չի հարգել,
Տես, չի եկել:

Ցավը թողած`արքան գոռաց,
Թե` հա թռեք, էն ըմբոստին
Մոտս բերեք:

Հինգ, վեց գազան ելան հասան,
Էն աղվեսին մի կերպ գտան,
Պատճառն ասին, բերին ատյան:
Արքան գոռաց.
– Ո՞ւր ես, մեռած…
– Ասեմ ձեռաց,-աղվեսն ասաց.
– Տեր վեհափառ, խնդիրս առ,
Որ լսեցի` դու հիվանդ ես,
Էլ ինչ ասեմ, ինձ հո գիտես,
Ինչպես գլխիս կրակ վառած
Եվ պատանս էլ թևիս առած
Հա էստեղ, հա էնտեղ,
Վերջը գտա ցավիդ դեղը,
Գելի մորթին արա մուշտակ,
Միսը` շորվա, խմի տաք-տաք,
Քրտնեց կողդ, կանցնի դողդ:

Որ չտվեց էսպես թելին,
Իսկույն գետին դրին գելին:
Արքան հագավ գելի կաշին,
Միսը կերավ նախաճաշին:

Քրտնեց կողը, անցավ դողը
Մեջտեղ գնաց զրպարտողը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Դո՛ւրս գրիր քեզ անծանոթ բառերն ու բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր: Թիզ-ձեռքի մատների բացվածք, ատյան-դատարան, ձեռաց-արագ, նույն պահին, վեհափառ-մեծություն, շորվա-մսով ճաշա տեսակ,
2. Ինչպիսի՞ն էր ստեղծագործության աղվեսը: խորամանկ, դաժան
3. Ինչպիսի՞ն էր ստեղծագործության գայլը: բամբասկոտ, անխելք
4. Ստեղծագործությունից դուրս գրի՛ր 3-ական միավանկ և երկվանկ բառ:

միավանկ	երկվանկ
թիզ	առյուծ
Դեղ	աղվես
կես	գազան

• Տրված բառերի հականիշները գրի՛ր.

Վախկոտ – անվախտ

Մեղավոր – անմեղ

Հիվանդ – առողջ

Ուժեղ – թույլ

Պառավ – ջահել

• Շարունակի՛ր ըստ օրինակի.

Օրինակ՝ ցավ-ցավել

Հիվանդ – հիվանդանալ

Դող – դողալ

Նախաճաշ – նախաճաշել

Քրտինք – քրտնել

Հագուստ – հագնվել

Գտի՛ր թաքնված թիվը:

5×9 =45

7×7=49

8×9=72

1:9=9

63:7=9

36:6=6

45:5=9

50:10=5

81:9=9

36:6= 6

25:5= 5

72:8= 9

. Դի՛ր փակագծեր այնպես, որ բոլոր գրվածքները դառնան ճիշտ հավասարություններ:

(28-12) : (3 + 1)=4                                      32- 4 :  (3+4) = 4

(36- 6) : (2 +3) = 6                                      58 – (24 : 4 + 2)= 50

Ա.Գրի՛ր ամենափոքր  եռանիշ և ամենամեծ երկնիշ թվերի տարբերությունը:

100 – 99 = 1                Պատ․՝ 1

Բ. Ամենափոքր երկնիշ և ամենամեծ միանիշ թվերի գումարը:

10 + 9 = 19                         Պատ․՝ 19

Գ.Որքանո՞վ է 44 և 25 թվերի գումարը մեծ 24-ից:

44 + 25 = 69            69 – 24 = 45          Պատ․՝ 45

5. Գրի՛ր մի քանի երկնիշ թիվ, որոնց տասնավորը 9 է:

19, 29, 39, 49, 59, 69, 79, 89, 99

Ա.Գրի՛ր մի քանի եռանիշ թիվ, որոնց հարյուրավորը 6 է,  միավորը ՝4:

604, 614, 624, 634, 654, 664, 674, 684, 694

Բ. Գրի՛ր այն բոլոր երկնիշ թվերը, որոնց միավորը 5 է:

15, 25, 35, 45, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 65, 75, 85, 95

Լուծի՛ր խնդիրը.

Մայրիկը ժամը 9:20 սկսեց նախաճաշ պատրաստել և 35 րոպեից նախաճաշը պատրաստ էր: Մայրիկը սպասեց 5 րոպե, որ նախաճաշը մի քիչ հովանա, ապա կանչեց երեխաներին: Ո՞ր ժամին մայրիկը կանչեց երեխաներին:

Պատ.՝ 10։5 րոպե

1.Դատողություններից որո՞նք են ճշմարիտ:

Տուփի մեջ կա  3 կապույտ և 3 դեղին գնդակ:

• Եթե առանց նայելու տուփից հանենք 3 գնդակ, ապա դրանցից մեկն անպայման կլինի դեղին:

• Եթե առանց նայելու տուփից հանենք 4 գնդակ, ապա դրանցից մեկն անպայման կլինի դեղին: +

• Եթե առանց նայելու տուփից հանենք 5 գնդակ, ապա դրանցից երեքն անպայման կլինի դեղին:

• Եթե առանց նայելու տուփից հանենք 5 գնդակ, ապա դրանցից երկուսը անպայման կլինի կանաչ: +

2.Արտահայտի՛ր միլիմետրերով.

4 սմ 40մմ

7 սմ 70մմ

3 սմ 2 մմ 32մմ

• սմ 8 մմ 38մմ

3.Արտահայտի՛ր սանտիմետրերով.

60 մմ 6սմ

90 մմ 9սմ

2մ 2000մմ

6մ 40 սմ 6400մմ

7 մ 5 սմ 7050մմ

4.Արտահայտի՛ր մետրերով.

800սմ 8մ

400սմ 4մ

• 700 սմ 7մ

100 սմ 1մ

5. Լուծի՛ր խնդիրները:

Ա. Քառակուսու պարագիծը 36 սմ է: Ինչքա՞ն է  քառակուսու կողմի երկարությունը:

Լուծում 36։4 = 9

Պատ.՝ 9սմ

Բ. Ուղղանկյան պարագիծը 26  սմ է, մի կողմի երկարությունը 8 սմ է: Ինչքա՞ն է ուղղանկյան մյուս կողմերի երկարությունը:

Լուծում 1. 8×2 = 16    2. 26-16 = 10     3. 10:2 = 5

Պատ.՝ 5 սմ

Գ. Հավասարակողմ եռանկյան պարագիծը 24 սմ է: Ինչքա՞ն է յուրաքանչյուր կողմ երկարությունը:

Լուծում 24։3 = 8

Պատ.՝ 8սմ

6.Կազմի՛ր արտահայտություններ և հաշվի՛ր դրանց արժեքը:

• 156 և 203 թվերի գումարը 156 + 203 = 359
• 504  և 300 թվերի տարբերությունը 504 – 300 = 204
• 15 և 3 թվերի քանորդը 15 : 3 = 5
• 6 և 9 թվերի արտադրյալը 6 x 9 = 54
• 5 և 4 թվերի գումարի կրկնապատիկը (5 + 4) x 2 = 18
• 15 – 5 թվերի տարբերության եռապատիկը (15 – 5) x 3 = 30

1. Կատարի՛ր հանում:

Ա.120 – 40 = 120 – 20 – 20 = 100 – 20 = 100

410 – 80 = 410 – 10 = 400 – 40 = 360 – 30 = 330

620 – 30 = 620 – 20 = 600 – 10 = 590

810 – 50 = 810 – 10 = 800 – 40 = 760

340 – 70 = 340 – 40 = 300 – 30 = 270

820 – 150 = 820 – 20 = 800 – 30 = 770 – 100 = 670

640 – 180 = 640 – 40 = 600 – 40 = 560 – 100 = 460

950 – 290 = 950 – 50 = 900 – 40 = 860 – 200 = 660

710 – 360 = 710 – 10 = 700 – 50 = 650 – 300 = 350

730 – 470 = 730 – 30 = 700 – 40 = 660 – 400 = 260

2.Լուծի՛ր խնդիրները:

Ա. Պարանի երկարությունը 5 մ է: Պարանից կտրեցին 3 մ 50 սմ: Ինչքա՞ն պարան մնաց:

Լուծում 5մ – 3մ 50սմ = 2մ – 50սմ = 1մ 50սմ

Պատ՝. 1մ 50սմ

Բ. Թելի կծիկի երկարությունը 9 մ 40 սմ է: 8 մ 20 սմ-ով գուլպա գործեցինք: Ինչքա՞ն թել մնաց:

Լուծում՝ 9մ 40սմ – 8մ 20սմ = 1մ 20 սմ

Պատ՝ 1մ  20սմ

3.Հաշվի՛ր:

5 մ + 30 սմ = 5մ 30սմ կամ 530 սմ

6 մ 20 սմ + 3 մ 50 սմ = 9մ 70սմ կամ 970 սմ

80 սմ + 30 սմ = 110սմ կամ 1մ 10սմ

1 մ 80 սմ + 50 սմ = 1մ 130 սմ կամ 2մ 30սմ

. Հաշվի՛ր:

450 – 190 = 260

210 – 160 = 50

360 – 270 = 90

420 – 270 = 150

190 + 640 = 830

425 + 387= 812

287 – 198 = 89

348 – 179 = 169

4.Լրացրո՛ւ պակասող թիվը:

Արտադրիչ	5	7	9	5	3	8	6	2	10
Արտադրիչ	6	8	4	8	9	9	8	9	4
Արտադրյալ	30	56	36	40	27	72	48	18	40

Բաժանելի	56	64	25	30	28	60	27	50	54
Բաժանարար	8	8	5	6	7	10	9	10	9
Քանորդ	7	8	5	5	4	6	3	5	6

1. Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը:

56: 7 + 63: 7 + 35 : 7 + 21: 7 + 70 : 7= 8 + 9 + 5 + 3 + 10 = 35

12: 4 + 40 : 4 + 32: 4 + 28 : 4 + 24 : 4= 3 + 10 + 8 + 7 + 6 = 34

15: 5 + 35 : 5 + 50: 5 + 45 : 5 + 5: 5 = 3 + 7 + 10 + 9 + 1 = 30

• Շարունակի՛ր ըստ օրինակի:

8: 40  կամ  9-ին 20 պակաս

5: 50 կամ 6-ին 10 պակաս

1: 55 կամ 2-ին 5 պակաս

3: 35 կամ 4-ին 25 պակաս

• Հաշվի՛ր արտահայտության արժեքը:

1 ժ 45 ր + 4 ժ 30 ր = 6 ժ 15 ր

4 ժ 30 ր + 2 ժ 45 ր= 7 ժ 15 ր

2 ժ 50 ր + 3 ժ 25 ր= 6 ժ 15 ր

2 ժ 40 ր – 25 ր= 2 ժ  15 ր

7 ժ 50 ր – 2 ժ 30 ր = 5 ժ 20 ր

1 ժ – 40 ր = 20 ր

2 ժ 10 ր – 30 ր = 1 ժ 40 ր

• ժ 40 ր – 2 ժ 50 ր= 50 ր

• Նշի՛ր ճշմարիտ դատողությունները:

Արկղում կա 4 բազուկ և  5 գազար:

• Եթե նապաստակը արկղից հանի 3 բանջարեղեն, դրանցից մեկն անպայման գազար կլինի:

• Եթե նապաստակը արկղից հանի 5 բանջարեղեն, դրանցից մեկն անպայման գազար կլինի: +

• Եթե նապաստակը արկղից հանի 5 բանջարեղեն, դրանցից մեկն անպայման բազուկ կլինի:

• Եթե նապաստակը արկղից հանի 6 բանջարեղեն, դրանցից մեկն անպայման գազար բազուկ կլինի: +

.5 Լուծի՛ր խնդիրները:

Ա. Քառակուսու պարագիծը 16 սմ է: Ինչքա՞ն է  քառակուսու կողմի երկարությունը:

Լուծում 16 : 4 = 4

Պատ.՝ 4 սմ

Բ. Ուղղանկյան պարագիծը 24 սմ է, մի կողմի երկարությունը 8 սմ է: Ինչքա՞ն է ուղղանկյան մյուս կողմերի երկարությունը:

Լուծում 1․ 24 – 8 x 2 = 8           2. 8 : 2 = 4

Պատ.՝ 4 սմ

Գ. Հավասարակողմ եռանկյան պարագիծը 27 սմ է: Ինչքա՞ն է յուրաքանչյուր կողմ երկարությունը:

Լուծում 27 ։ 3 = 9

Պատ.՝ 9 սմ